HomeNewsVBC press release florin karibense of dolarisa 1 mei 2023

VBC press release florin karibense of dolarisa 1 mei 2023

Tin ku separá e diskushon di Florin Karibense for di dolarisashon.

Den último dianan e diskushon si mester introdusí Florín Karibense of  remplasá nos moneda ku e US dollar, esta dolarisá, a bolbe lanta kabes. VBC a tuma nota di varios pregunta ku a hasi resientemente den Parlamento riba e tópiko aki.

VBC a keda un poko sorprendí ku ta bolbe habri un diskushon riba e materia aki, siendo ku anteriormente esaki a tuma lugá kaba, te ku Gobièrnu a tuma desishon ku lo introdusí e Florín Karibense.  VBC su posishon ta ku aki ta trata di dos tema sumamente importante, pero ku mester separá for di otro, pa evitá ku ta krea (mas) konfushon. Introdukshon di Florín Karibense na 2024 ta pará lòs for di e diskushon si tin ku dolarisá si of nò. VBC ta mira Florín Karibense nada mas ku un simpel kambio di nòmber, kual riba su mes no ta suppose di tin ningun konsekuensha pa balor di nos florín of nos ekonomia. Banko Sentral a splika den detaye den Staten ta dikon mester hasi e kambio di Florín Antiano pa Florín Karibense. Sin ke bai den tur e detayenan tekniko, tin por lo menos kuater  motibu válido i hopi importante dikon mester hasi e kambio riba termino kòrtiku:

  1. Antia Hulandes no ta eksistí mas for di 10-10-10. Pues ketu bai nos ta uzando moneda di un pais ku a wordu disolve i ku no ta eksistí mas, ya pa mas ku 12 aña.
  2. Nos stòk di sèn kèsh, pues biyetenan di papel i moneda ta bahando i ta tempu pa bestèl nobo i yena e stòk na Banko Sentral pa asina evitá lo peor. Ta bon pa realisá ku Banko Sentral tin ku mantené sufisiente sèn kèsh den sirkulashon pa nos por kumpli ku tur e transakshonnan ku grandura di nos ekonomia ta rekerí. Espesialmente si  tuma na kuenta ku hopi transakshon na Kòrsou ainda ta tuma luga en efektivo.
  3. E proveedor (leverancier) kaminda ta bestèl e biyetenan a duna di konosé ku e no por sigui traha e biyetenan di Florín Antiano mas pa nos.
  4. Tempu i teknologia a sigui avansá i nos biyetenan no ta kumpli mas ku e nórmanan di seguridat modèrno di awendia. Lo ta bon pa unabes ku ta bai bestèl biyete nobo, pa mesora inkluí e karakteristikanan modèrno di seguridat den e biyetenan nobo, di tal manera ku ta bira difisil pa falsifiká nan.

Pues basá riba e puntonan aki i e echo ku anteriormente Gobièrnu ya a tuma desishon riba e punto aki, ta pone ku VBC no ta haña ta responsabel pa bolbe hiba un diskushon amplio atrobe riba e tema aki, kual manera a bisa anteriormente, no ta nada mas ku un kambio di nòmber. Lokual sí VBC ta haña hopi importante ta pa promé, durante i despues ku hasi e kambio, Gobièrnu bini ku un bon kampaña di informashon pa tur hende ta bon na altura di e kambio. Tambe Gobièrnu tin ku ehersé un bon kòntròl pa evitá ku ta hasi maluso di e “momentum”. Akinan nos por tuma un bon ehèmpel na Aruba, ora ku na 1986 Aruba a haña su status aparte. Introdukshon di e Florín Arubano a tuma luga sin ningun dolor di kabes. E transishon a bai “smooth” sin efekto riba e preisnan of otro variablenan ekonómiko.

E tópiko di dolarisashon ta unu muchu mas kompliká i ta rekerí un analisis muchu mas profundo dor di ekspertonan tantu na banda drechi komo na banda robes di  mesa.  Esaki lo tuma muchu mas tempu pa hasi i ta bon pa tin un “brede maatschappelijke discussie”riba un kambio asina fundamental. Aunke den sektor priva mes tin hopi ku ta pro pa dolarisá, VBC ta di opinion ku un kambio asina mester sosodé a base di estudio i analisis profundo i ku kabes friw. Tin ku hasi un inventarisashon di tur posibel konsekuensha pa Kòrsou i su ekonomia a korto i largo plaso. Den esaki ta bon pa inklui tambe e eksperensha i “lessons learned” di otro paisnan ku a dolarisá. Aki nos por tuma ehèmpel di nos hermana isla Boneiru,  kaminda na 10-10-10 a introdusí e US dollar komo moneda. Kontrali na e ehèmpel di Aruba menshoná anteriormente, na Boneiru si e transishon no a bai “smooth”. Preisnan di komestibel a subi supstanshalmente.

Mas aún e tema di dolarisashon ta meresé un estudio profundo, si tuma na konsiderashon e desaroyonan riba tereno geopolítiko. Ultimo tempu ta saliendo informashon, espesialmente riba rednan sosial, kaminda ta spekulá ku e USDollar lo por pèrdè su posishon komo e moneda di reserva prinsipal mundial, dado kaso paisnan ku ta forma e aliansa BRICS disidi pa kuminsa uza e moneda Chines Yuan komo nan moneda di reserva prinsipal i hasi pago pa petroli den Yuan enbes di USDollar.

Por último, VBC ta boga pa eliminá e moneda di 1 sèn, meskos ku varios otro pais na mundu a hasi. Ta hopi kostoso pa produsi un moneda di 1 sèn. Di lokual VBC a komprondé, ta kosta sigur 2.5 sèn pa traha un moneda ku ta bal 1 sen só den merkado.  Ku otro palabra esaki ta nifiká ku pa kada 1 sèn ku Banko Sentral pone den sirkulashon, e ta sali pèrdè mesora por lo menos 1.5 sèn riba dje. Basá riba reglanan di bon gobernashon, esaki no ta korekto i no ta kumbiní ni Banko Sentral, ni Gobièrnu, ni Kòrsou. No ta pòrnada ku e moneda di 1 sèn a bira asina chikitu kompará ku antes. Ta netamente pa baha su “kostprijs”, pero asina mes ketu bai e ta keda hopi  kostoso pa produsí. Den e kuadro aki VBC ta sugerí tantu Banko Sentral komo Gobièrnu pa konsiderá seriamente pa eliminá e moneda di 1 sèn ora ta regardá un transakshon kèsh i pa bai over na un sistema di “afronding”. De fakto den bida diario ya kaba esaki ta tumando lugá ora ku sea e kliente of komersiante keda debe otro por ehèmpel 1 of 2 sèn.

VBC ta kere ku aki tambe ta importante pa Gobièrnu bini ku un bon kampaña di informashon i konsientisashon.

VERENIGING BEDRIJFSLEVEN CURAÇAO